Właściwości płynów hamulcowych

Chemia samochodowa to ważny dział asortymentowy. Zapewnia on dostawę płynów eksploatacyjnych, środków smarnych i kosmetyków niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania pojazdu. Wszystkie preparaty chemiczne muszą spełniać określone wymogi. Zalicza się do nich również płyn hamulcowy.

Rodzaje płynów hamulcowych i klasyfikacja DOT

Pomimo stosowania w publikacjach pojęcia „rodzaje płynów hamulcowych”, w rzeczywistości 95% samochodów na świecie korzysta z pierwszej grupy produktów tworzonych na bazie estrów glikolowych. Pozostałe dwie grupy są mało znaczące w kontekście globalnym. Specjalne płyny hamulcowe LHM stosuje jedynie Citroen, który zastępuje produkty glikolowe olejami mineralnymi. Trzecią grupę tworzą oleje silikonowe DOT 5 – właściwe jedynie dla pojazdów wojskowych. Stąd opisane poniżej właściwości odnoszą się do głównej kategorii, zależnie od proporcji składników określanej symbolami DOT 3, DOT 4 i DOT 5,1.

Najważniejsze właściwości płynów hamulcowych

Płyn hamulcowy odpowiada za sprawność całego układu, a w konsekwencji za bezpieczeństwo jazdy. W tej sytuacji powinien on mieć określone cechy fizyczne, dzięki którym możliwe będzie wykonanie przypisanej mu pracy. Skład i właściwości określają polskie normy, zaś najważniejsze cechy to:

• niska ściśliwość, także przy zmiennych temperaturach i ciśnieniu,
• stała temperatura wrzenia, niezależnie od zmian temperatury całego układu, jakie powoduje skraplająca się woda,
• niska temperatura krzepnięcia, która decyduje również o poziomie lepkości produktu,
• smarowanie części ruchomych, które zmniejsza poziom tarcia i ogranicza zużycie tłoków w pompie hamulcowej,
• zgodność materiałowa parametrów płynu z parametrami układu,
• ochrona antykorozyjna,
• odporność na utlenianie i stabilność termiczna, która zapobiega starzeniu się płynu pod wpływem wysokich temperatur, jakie powstają w momencie hamowania.

Właściwości płynów hamulcowych są niezwykle istotne dla sprawności całego układu. Podobnie jak pozostała chemia samochodowa, ich receptury wymagają zatwierdzania specjalnych instytucji nadzorujących, co gwarantuje ich właściwą jakość i bezpieczeństwo jazdy.

Z czego składa się i jak działa płyn hamulcowy?

Obecność płynu hamulcowego w układzie samochodu jest niezbędna, o czym wie każdy, nawet niedoświadczony kierowca. Od jego poziomu zależy sprawność układu hamowania, a w konsekwencji także bezpieczeństwo jazdy. Jak działa ten płyn i co wchodzi w jego skład?

Trzy podstawowe składniki płynu hamulcowego

Płyny hamulcowe dzieli się na grupy oznaczane symbolem DOT oraz cyfrą. Przepisy dotyczące składu tego typu produktów nie zawsze określają, co mają one zawierać, a jedynie wskazują wymagane parametry fizyczne. W większości rodzajów stosuje się jednak podobne składniki, z uwagi na ekonomikę produkcji przy zachowaniu wymaganych cech preparatu.

• Rozpuszczalnik jest podstawowym składnikiem, a właściwie bazą płynów hamulcowych. W tej roli występuje ester glikolu, chociaż w płynach z grupy DOT 4 można też znaleźć dodatek estrów boranowych. Poprawiają one niektóre właściwości płynów, w tym wysokość temperatury wrzenia. Rozpuszczalnik stanowi od 60 do 90% produktu.
• Bazowy środek smarny to drugi składnik płynu hamulcowego. To około 5-30% zawartości preparatu w postaci związków poliglikolowych. Są one efektem reakcji polieterów z alkoholami dwuwodorotlenowymi lub wodą.
• Trzeci składnik to około 2 do 5% dodatków. Zaliczają się do nich inhibitory korozji oraz przeciwutleniacze, które zapobiegają rozpadowi poliglikoli i estrów glikolowych, a w efekcie przedłużają żywotność płynu.

Jak działa płyn hamulcowy?

Układ hamulcowy pojazdu jest układem hydraulicznym, stąd konieczność obecności cieczy. Jego aktywowanie odbywa się poprzez naciśnięcie pedału hamulca. Współpracująca z nim pompa powoduje powstawanie wysokiego ciśnienia płynu znajdującego się w przewodach. W kolejnym etapie jest on rozprowadzany równomiernie we wszystkich kierunkach, aż do tłoczków, które ciśnienie płynu wprawia w ruch. Dociskają one klocki lub szczęki hamulcowe, co powoduje zmniejszenie ich prędkości.

Aby płyn hamulcowy spełniał swoje zadanie, konieczne jest wypełnienie nim całego układu oraz szczelność tego ostatniego. Istotne są też odpowiednie cechy preparatu, jak niska ściśliwość, stała temperatura wrzenia, niska temperatura krzepnięcia, zgodność materiałowa czy odporność na utlenianie i stabilność termiczna.

Klasyfikacja olejów do silników

Olej silnikowy jest czynnikiem smarującym w silnikach spalinowych. Jego zadaniem jest ograniczenie tarcia współpracujących ze sobą części silnika i tym samym zmniejszenie ich zużycia. Właściwości użytkowe oleju warunkuje jego charakterystyka lepkościowa. Do olejów silnikowych dodawane są dodatki uszlachetniające, które umożliwiają łatwiejszy rozruch zimnego silnika, przedłużają żywotność silnika i wpływają na mniejsze zużycie paliwa. Zabezpieczają także przed rdzewieniem i korozją, doszczelniają komorę spalania i pomagają utrzymać silnik w czystości. Sprawdźmy, jakie są rodzaje olejów silnikowych? (więcej…)

Lepkość oleju silnikowego a warunki eksploatacji

Olej jest podstawowym i zarazem jednym z najważniejszych płynów eksploatacyjnych pojazdu. Odpowiada za smarowanie silnika, jego chłodzenie, a także za oczyszczanie. Aby spełniał swoje zadanie, powinien być dobrany zgodnie z zaleceniami producenta auta. Jednym z ważniejszych parametrów jest lepkość.

Lepkość letnia i zimowa

Dobór oleju do samochodu uwarunkowany jest konstrukcją, typem i sposobem pracy silnika. Tylko właściwy produkt zapewnia optymalne warunki pracy i chroni właściciela przed poważną konsekwencją, jaką jest zatarcie silnika. Na rynku można dziś znaleźć wiele typów olejów, dlatego wybór wymaga konkretnej wiedzy. Zazwyczaj dostarcza jej producent danego modelu pojazdu. W specyfikacji auta podawana jest wartość określana jako lepkość oleju. W rzeczywistości parametr ten odnosi się do gęstości, czyli stopnia upłynnienia produktu w określonych warunkach temperaturowych.

Typowe oznaczenie na opakowaniu oraz to podawane w specyfikacji składa się z liczby i litery „W” oraz z drugiej liczby. Pierwsza z wartości odnosi się do lepkości oleju w warunkach zimowych, druga wskazuje na tę lepkość w okresie letnim. Pierwszy parametr powinien być jak najniższy, bowiem w temperaturach poniżej zera płynność oleju maleje, podobnie jak jego zdolności smarne. W przypadku gęstości letniej wyższy parametr zapewnia lepszą ochronę przy dużych przeciążeniach silnika, a niższy – energooszczędność.

Jakość oleju a ilość wydzielanej sadzy

Inną ważną cechą olejów samochodowych jest ilość wydzielanej sadzy podczas pracy silnika z konkretnym środkiem smarnym. Ma ona szczególne znaczenie dla samochodów wyposażonych w filtr cząstek stałych. Jest on odpowiedzialny za wyłapywanie takich cząstek, a gromadząc je w dużych ilościach bardzo szybko wyczerpie swoje możliwości i straci funkcjonalność. Efektem zablokowania filtra jest kosztowna wymiana sięgająca nawet 10 000 zł.

Oleje niskopopiołowe zalecane są przepisami Unii Europejskiej, a ich stosowanie ma na celu zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery. Poza tym mała ilość sadzy ogranicza też lepkość produktu, co w niektórych warunkach może być dodatkową korzyścią.